چرم طبیعی از پوست خام تهیه میشود و برای اینکه چرم مطلوبی به دست بیاید باید مراحل فراوانی برای چرمسازی انجام شود. در ادامه به مراحل چرمسازی از پوست خام پرداخته میشود:
۱٫ مرحله خیساندن و شستشو از مراحل چرمسازی از پوست خام
خیساندن پوست خام در حوضچه هایی که دارای پره هایی مخصوص برای جابجایی پوستها است و یا در بالابان (درام) انجام می شود. پوستهایی که البته قبلا نمک سود شده را در این مکان‌ها قرار داده، آب سردی روی آنها جریان می یابد تا به این ترتیب نمک روی پوستها در آب حل شده، غلظت نمک در فضای بین الیاف پوست کم میشود.
کم شدن نمک از بین الیاف و درزهای پوست، فشار اسمزی آب را داخل الیاف بالا برده و پوست دوباره دارای اب میشود. ضمن اینکه پوست آب را به خود میگیرد پروتئین های کروی نیز از الیاف خارج میشوند. بدیهی است ماندن این پروتئین ها میان الیاف پوست باعث میشود از کیفیت چرم ساخته شده کاسته شود.
برای تهیه چرم مرغوب باید در مرحله خیساندن پوست خام به نکات زیر توجه کرد:
– استفاده از مواد ضد باکتری به منظور جلوگیری از رشد باکتری‌ها. این باکتری ها ممکن است باعث سرایت بیماری شود و یا به پوست صدمه بزند.
– توجه به دمای آب مهم است چراکه اگر بالا باشد موجب فعالیت باکتری‌ها و اثر منفی بر پوست میشود.
هر چند که بالا بردن دمای آب عمل خیساندن را سرعت می بخشد ولی بالا بردن بیش از حد دما موجب کاهش کیفیت چرم و رگه رگه شدن چرم میشود.
– به کار بردن مواد افزودنی مثل سولفید سدیم یا تترا سولفید سدیم به آب مصرفی موجب سست شدن ریشه مو میشود.
– زمان خیساندن پوست خام حداقل ۴۸ ساعت میباشد. پس از این مدت پوستها شسته میشود.
نتیجه فرآیند خیساندن پوست خام عبارتست از:
– پوست از آلودگی ها پاک میشود.
– پروتئین های کروی محلول در آب از پوست جدا می شوند.
– مواد شیمیایی به کار رفته از پوست جدا میشود.
– در اثر خیساندن پوستها آنها به حالت طبیعی خود بر میگردند و آماده مراحل دباغی میشود.
۲٫ آهک دهی
یکی از مراحل چرمسازی از پوست خام آهک دهی برای سست کردن ریشه مو و از بین بردن چربی‌های موجود در پوست میباشد. آهک آبدیده میتواند PH محلول را افزایش دهد و سبب آبکافت پروتئین ها و بمرور تجزیه ساختار آنها میشود.
این محیط بدون اینکه به بافت اصلی پوست و کیفیت چرم آسیبی وارد کند موجب شکسته شدن مولکولهای کراتینی مو و از بین رفتن آنها میشود و ریشه مو را سست میکند. با تاثیر بر روی مولکولهای پروتئین های آلاستین آنرا آماده حذف کامل در مرحله آنزیم دهی می نماید و پروتئین های کروی را کاملا از بین می برد.
۳٫ لش زدایی
لش زدایی برای حذف تمامی عناصر و بافت های غیر ضروری پوست که در سطح درونی و بدون موی پوست وجود دارد انجام میگیرد.پس از اینکه پوست کاملا نرم شد، زایده های پوست باقیمانده توسط دستگاهی بنام لش بر از پوست جدا میشود. این عمل باعث میشود که مواد شیمیایی که بعدا به پوست زده می شود به طور یکنواخت داخل پوست نفوذ کند و کیفیت چرم بالا برود.
۴٫مو گیری
موگیری پوست های بز و گوسفند با مالیدن محلولی از آهک و سولفید سدیم به قسمت لش پوست انجام میشود. پوستها پس از مالیدن محلول بایستی به مدت یک شب به همان حالت باقی بمانند. پس از طی این مدت مو به راحتی از پوست توسط دستگاه یا کارگر جدا میشود. همچنین برای اینکه موگیری در زمان کمتری انجام شود میتوان از سولفور سدیم به تنهایی استفاده کرد.
برای مو گیری پوستهای سنگین (گاو، گوساله و گاومیش و…) روش موزدایی همراه با تجزیه ساختار مو به کار گرفته میشود. در این روش پوستها را در بالابان (درام) قرار میدهند و سولفید سدیم و سولفیدات سدیم به اندازه کافی به آب داخل بالابان اضافه میکنند.
۵٫ آهک گیری و آنزیم دهی
به منظور حذف آهک اضافی و تنظیم PH برای مرحله آنزیم دهی باید هیدروکسید کلسیم جذب شده در پوست را از آن خارج کرد. به این منظور مقداری اسید مثل اسید هیدروکلریک ضروری است. باید توجه داشت که بین مقدار مواد مصرفی تعادل برقرار باشد تا آهک بصورت محلول درامده و براحتی از پوست خارج شود. آهک و مواد دیگر همراه پوست را می توان به روش شستشو با آب یا اسید و سولفات آمونیم کاملا از سطح پوست خارج نمود تا پوست تمیز شود. برای آهک زدایی بیشتر می توان از اسید هیدروکلریک استفاده کرد.
همچنین برای تنظیم PH پوستهایی که با مواد گیاهی دباغی میشوند میتوان از اسید لاکتیک استفاده کرد.
این نکته نیز قابل توجه است که برای از بین بردن مواد زاید و سولفید سدیم جذب شده به پوستها باید پوستها با جریان آب حداقل یک ساعت شستشو داده شوند.
در اینجا مرحله آنزیم دهی شروع می شود. در مرحله آنزیم دهی مواد زاید پوست تجزیه و پوست آماده دباغی میشود. در دباغی کرومی اسید فرمیک – کربنات سدیم و نمک دیگر مواد شیمیایی هستند که مورد استفاده قرار می گیرند. در فرآیند دباغی با نمک های کروم، این نمک ها با عناصر و الیاف پوست واکنش شیمیایی میدهد و پایداری بسیار زیادی به الیاف پوست چرم میبخشد که آن را در برابر دمای بالا و همچنین حمله باکتری‌ها مقاوم میسازد.
چرمی که تا اینجا و با این روش ساخته میشود، هنوز بسیاری از ویژگی های مطلوب را ندارد، و پس از این مرحله ها دباغی مجدد که با کروم یا مواد گیاهی انجام میشود صورت میگیرد و با روغن دهی و رنگ آمیزی پوست به چرم مطلوب تبدیل میشود.
۶٫ مواد مصرفی مراحل چرمسازی از پوست خام
به طور کلی مواد مصرفی در مراحل چرمسازی از پوست خام به سه دسته کلی تقسیم میشوند:
مواد معدنی (نمک های کروم، آلومینیوم و …)
مواد گیاهی (عصاره گیاهانی مانند: بلوط، انار و …)
مواد صنعتی (رزین های فرم آلدئید و….)
ما در کارگاه چرم به دنبال متفاوت بودن با کیفیت درجه یک، دیزاین انحصاری و متنوع ترین محصولات هستیم تا هر سلیقه ای را شگفت زده کنیم.